सध्याच्या जागतिक भू-राजकीय परिस्थितीमुळे वस्तूंच्या वाढत्या किमती रोखण्यासाठी सरकारने गुरुवारी खाद्यतेल आणि तेलबियांवरील स्टॉक मर्यादा यावर्षी डिसेंबरपर्यंत वाढवली. यासंदर्भातील आदेश १ एप्रिलपासून लागू होईल, असे अधिकृत निवेदनात म्हटले आहे.
ऑक्टोबर 2021 मध्ये, ग्राहक व्यवहार मंत्रालयाने मार्च 2022 पर्यंत स्टॉक मर्यादा लागू केल्या होत्या आणि स्टॉक मर्यादा उपलब्धता आणि वापराच्या पद्धतीवर आधारित असावी की नाही हे ठरवण्याचा निर्णय राज्यांवर सोडला होता.
ताज्या आदेशानुसार, खाद्यतेलाची साठा मर्यादा किरकोळ विक्रेत्यांसाठी 30 क्विंटल, घाऊक विक्रेत्यांसाठी 500 क्विंटल, मोठ्या ग्राहकांच्या रिटेल आउटलेटसाठी 30 क्विंटल म्हणजेच मोठ्या साखळी विक्रेते आणि दुकाने आणि त्याच्या डेपोसाठी 1,000 क्विंटल असेल. खाद्यतेलाचे प्रोसेसर त्यांच्या साठवण/उत्पादन क्षमतेच्या ९० दिवसांपर्यंत साठवू शकतात.
तेलबियांसाठी, किरकोळ विक्रेत्यांसाठी 100 क्विंटल आणि घाऊक विक्रेत्यांसाठी 2,000 क्विंटल स्टॉक मर्यादा असेल. तेलबियांच्या प्रक्रिया करणाऱ्यांना दैनंदिन इनपुट उत्पादन क्षमतेनुसार ९० दिवसांच्या खाद्यतेलाच्या उत्पादनाचा साठा करण्याची परवानगी दिली जाईल.
निर्यातदार आणि आयातदारांना काही सावधगिरीने या आदेशाच्या कक्षेबाहेर ठेवण्यात आले आहे. “वरील उपायांमुळे बाजारातील साठेबाजी, काळाबाजार इत्यादीसारख्या कोणत्याही अन्यायकारक प्रथांना आळा बसेल आणि खाद्यतेलाच्या किमतींवर नियंत्रण ठेवण्यास मदत होईल आणि शुल्क कपातीचा जास्तीत जास्त फायदा अंतिम ग्राहकांपर्यंत पोहोचेल याची खात्री होईल. “, निवेदनात म्हटले आहे.
उत्तर प्रदेश, कर्नाटक, हिमाचल प्रदेश, तेलंगणा, राजस्थान आणि बिहार या सहा राज्यांनी केंद्र सरकारच्या आदेशाचे पालन करून स्वतःचे नियंत्रण आदेश जारी केले होते, त्यांनाही ताज्या आदेशाच्या कक्षेत आणण्यात आले आहे.
“जगभरातील सध्याच्या भू-राजकीय परिस्थितीमुळे सर्व खाद्यतेलाच्या किमतीच्या वाढीबाबत सर्वोच्च पातळीवर विचारविनिमय केल्यानंतर वरील निर्णय घेण्यात आला,” असे निवेदनात म्हटले आहे.
युक्रेनमधून सूर्यफूल तेलाच्या पुरवठ्यावरील दबावाचा इंडोनेशियाच्या निर्यात धोरणावर परिणाम झाल्याचे सरकारने म्हटले आहे, ज्यामुळे पाम तेलाच्या आयातीवर परिणाम झाला आहे. सध्या सुरू असलेल्या रशिया-युक्रेन युद्धामुळे खाद्यतेलाच्या, विशेषतः सूर्यफूल तेलाच्या एकूण पुरवठ्यावर ताण येण्याची शक्यता आहे.
तसेच, दक्षिण अमेरिकेतील पीक नुकसानीच्या चिंतेमुळे सोयाबीन तेलाच्या पुरवठ्यावर परिणाम झाला आहे ज्यामुळे आंतरराष्ट्रीय किमती मोठ्या प्रमाणात वाढल्या आहेत, असे त्यात म्हटले आहे.
आंतरराष्ट्रीय सोयाबीन तेलाच्या किमती या महिन्यात ५.०५ टक्के आणि वर्षभरात ४२.२२ टक्क्यांनी वाढल्या आहेत. जागतिक पाम तेलाच्या किमती (कच्च्या आणि रिफाइंड दोन्ही), ज्यांनी जानेवारीपासून लक्षणीय वाढ दर्शविली होती, आठवड्यात आणि महिन्याभरात घट झाली आहे, असे त्यात म्हटले आहे.
source : the economics times
